• Het weekend staat voor de deur, tijd om de laatste analyse van deze week te schrijven. Ik begin vandaag met een verwijzing naar de analyses van vrijdag 4 juni en maandag 31 mei (beschikbaar via de koppeling "historie") aangezien er in de grafiek de afgelopen weken niet erg veel veranderd is. In die analyses kwam het hoofd- en schouders patroon dat bovenstaande grafiek domineert uitgebreid aan bod. Het patroon voorspelt een donkere toekomst voor onze beurs, namelijk een daling ter grootte van het hoofd van het patroon van ongeveer 320 punten vanaf de neklijn die rond 380 ligt. Een AEX van 60 punten, je kunt het je haast niet voorstellen en alleen daarom al roept dit patroon menings- en interpretatieverschillen op. Ik ben daar in de genoemde analyses uitgebreid op ingegaan. Voor mij is de lijn B in ieder geval van groot belang, het is de neklijn van het patroon en zolang de index onder die lijn blijft ziet de toekomst er voor de lange termijn niet rooskleurig uit. Alle berichten over economisch herstel laten mij natuurlijk ook niet onberoerd, ze laten zich niet rijmen met een dergelijke forse daling. Ik stel me regelmatig de vraag of ik er temidden van al dat optimisme goed aan doe het hoofd- en schouders patroon zo'n voorname plaats in mijn analyse te geven, maar kom toch iedere keer weer tot de conclusie dat mij als technisch analist niets anders rest. Een grafiek geeft de zaken weer zoals ze zijn, dat moet je je van vele politici, economen en fundamenteel analisten nog maar afvragen. Er kunnen bij hen redenen zijn om bepaalde zaken te noemen en andere dingen te verzwijgen of zaken anders voor te stellen dan ze zijn als dat in hun straatje te pas komt. U kent daarvan de voorbeelden, laat ik me daarom maar bij de grafieken houden.

• De AEX index bevindt zich dit jaar in die grafieken in het dalend kanaal nn', laten we daar nader naar kijken in het volgende plaatje.

• De index verliet in het begin van dit jaar het dalend lange termijn kanaal FF' en dat was destijds een belangrijke ontwikkeling. Een uitbraak uit een dalend kanaal vormt een zuiver koopsignaal, maar diegenen die op dit koopsignaal hebben gereageerd en voor de lange termijn mandjes aandelen in dezelfde verhouding als de index hebben gekocht of in een index volgend fonds zijn gestapt zijn licht bedrogen uitgekomen. De AEX index bevindt zich nog steeds ter hoogte van het uitbraakniveau en de stijgende tendens waar we ons op het moment van de uitbraak in bevonden is veranderd in een dalende tendens. Het daalt weliswaar niet hard, maar per saldo is het een neerwaartse beweging. Dit is strijdig met het koopsignaal dat we begin dit jaar zagen, de markt is zichtbaar verzwakt. Dit kan pas verbeteren als de index boven de lijn n' weet te komen.

• De candle van vorige week, een inverted hammer, geeft echter een duidelijke top aan waardoor een daling in de richting van lijn n is gestart. Het is vanuit deze grafiek gezien niet ondenkbaar dat we de weg naar lijn n zullen voortzetten, al zien we in de daggrafiek dat we die conclusie niet zomaar kunnen trekken.

• De thrusting line die gisteren nog een daling voorspelde is vandaag vanwege goed ontvangen cijfers van GE die halverwege de dag beschikbaar kwamen gevolgd door een candle die het lichaam van zijn voorganger volledig omvat. We noemen dit een engulfing bullish line. Het bullish karakter van deze candle is eenvoudig te verklaren. De opening een flink stuk onder het slot van gisteren boezemde de belegger geen angst in, het slot boven het slot van gisteren toont dat die belegger er een koopkans in zag. Zo wordt weer opnieuw bewezen dat een patroon of een bepaalde candle een grafische momentopname is van het sentiment van een bepaald moment, een nieuwsbericht zoals dat van GE kan dat sentiment zodanig veranderen dat er een candle ontstaat die zijn voorganger ontkracht. "Technische analyse werkt niet" wordt in zo'n geval snel gezegd, maar het ligt anders. Je zult als technisch analist én als belegger steeds open moeten staan voor veranderingen in het sentiment, de technisch analist doet dat door open te staan voor veranderingen in het technische plaatje. Een onzekere beurs kan niets anders opleveren dan grafieken die die onzekerheid uitstralen, aan ons de taak om dat in die grafieken te "lezen".

• Het bodempatroon, de engulfing bullish line, suggereert dat we vanaf dit niveau op gaan veren. Ik kom daar bij de uurgrafiek op terug, maar ik wil eerst nog de grote lijn zoeken door de daggrafiek op een andere manier aan u te presenteren.

• De lijngrafiek waarin de koersontwikkeling weergegeven wordt door een lijn die de slotkoersen met elkaar verbindt geeft een afwijkend beeld. Door het ontbreken van de uitersten ziet het patroon er hier niet uit als een dalend kanaal, maar als de dalende driehoek cd. Een dalende driehoek leidt meestal tot een daling onder de horizontale onderzijde van dat patroon. Op dit moment zijn we halverwege en is niet te zeggen of we de onderkant inderdaad gaan halen. Er kan altijd nog een hogere bodem gevormd worden en het bodempatroon in de vorige grafiek toont dat de markt die op dit moment probeert te vormen. Van het welslagen van dit plan hangt veel af, het ontstaan van een hogere bodem zou een stuk van de neerwaartse kracht van de driehoek wegnemen. Dit is een prima reden om in de uurgrafiek te onderzoeken hoe groot de kans op zo'n hogere bodem is.

• Die kans is afgaand op deze grafiek zeker aanwezig. De vlag waar ik gisteren over schreef heeft door het nieuws van GE niet geleid tot een daling, maar tot het ontstaan van de driehoek hh'. Het gebeurt tegenwoordig wel vaker dat patronen veranderen in een ander patroon, ik noem dat verschijnsel patroontransformatie. Het treedt met name op in markten die richting zoeken.

• Hoewel een driehoek een voortzettingspatroon is en de index het eigenlijk aan de onderkant had moeten verlaten was Amsterdam optimistisch en men brak aan de bovenkant uit. Dit is een koopsignaal waar echter maar matig op werd gereageerd, we zien dat direct in de 15min grafiek.

• We moeten eerst een koersdoel zien te bepalen. In de driehoek is een omgekeerd hoofd- en schouders patroon te zien, aangegeven met de letters S, H en S. De lijn h' doet dienst als neklijn. De afstand van de onderkant van het hoofd tot de neklijn is ongeveer 4 punten, het eerste koersdoel ligt 4 punten boven het uitbraakpunt en komt rond 339 te liggen. Dat ligt vlak bij het 38,2% niveau op 338,6 dat ik daarom als eerste koersdoel hanteer.

• De stijging van gisteren en vandaag is een herstelbeweging en kan dus gevolgd worden met behulp van de Fibonacci lijnen. Tot nu toe hebben we het 23,6% niveau bereikt en is het herstel beperkt te noemen, over het algemeen brengt een herstel ons op zijn minst tot het 38,2% niveau. Ook in dit opzicht is het enthousiasme van de markt gematigd te noemen, in ieder geval tot op dit moment.

• Het ontbreken van enthousiasme blijkt ook als we door gebruik van de 15min grafiek inzoomen op de driehoek. We zien dat de doorbraak van lijn h' korte tijd later onder het punt 1 al werd gevolgd door een toppatroon, een engulfing bearish line. Omdat het om een 15min grafiek gaat is het slechts een korte termijn toppatroon, maar het geeft te denken als er al zo snel een dergelijk patroon gevormd wordt. Zeker als we ons realiseren dat er net voor de uitbraak een klein vlaggetje werd gevormd dat op een stijging naar 337 wees en dat we vanuit de uurgrafiek een koersdoel van 338,6 hebben bepaald moeten we de conclusie trekken dat de markt al heel snel een terugtrekkende beweging heeft gemaakt. Dit duidt niet op overtuiging, de Amerikanen zullen ons vanavond absoluut met een goed slot moeten helpen.

Resumerend:   Het lange termijn beeld ziet er slecht uit, u heeft dat al vaker in mijn analyses gelezen en ik zie op dit moment ondanks alle positieve woorden over de economische groei (met name die in de VS) in de grafieken geen aanleiding van mening te veranderen. Na een koopsignaal begin dit jaar door de uitbraak uit het dalend kanaal heeft zich slechts een dalend kanaal gevormd, dat zal voor menig belegger een tegenvaller zijn. Binnen dat kanaal begeven we ons op dit moment naar beneden, al zien we in dag- en uurgrafiek dat Amsterdam een bodem probeert te maken. Het al dan niet ontstaan van die bodem wordt een belangrijk gegeven, zeker als we naar de lijngrafiek kijken. De dalende driehoek die we daarin zien geeft per saldo een negatiever beeld dan het dalend kanaal, alleen het ontstaan van een hogere bodem kan het patroon in die grafiek zijn kracht ontnemen. De poging om tot die hogere bodem te komen is gestart, maar we zien in de korte termijn grafieken dat de overtuiging ontbreekt. Komt die overtuiging er door een goed slot vanavond in de VS (ik schrijf dit rond 19u) maandag alsnog dan kunnen we in eerste instantie naar 338,6 en mogelijk hoger, we volgen dat dan met de Fibonacci lijnen in de uurgrafiek. Ieder van die lijnen is een potentieel keerpunt. Blijft die Amerikaanse stimulans uit dan is het moeilijk te zeggen wat er gaat gebeuren, maar als we er niet in zouden slagen het 23,6% niveau op 336,3 uit te nemen zou dat ons zeggen dat het herstel maar zeer beperkt was en waarschijnlijk de voorbode zijn voor een verdere daling in de richting van de lijn n in week- en daggrafiek.

En dan nog dit....   

Goede handelaren zijn succesvol, maar bescheiden.

Zij leren altijd.

Dr.Alexander Elder in "Beleggen om te verdienen"

Naar boven